Οικονομία, Διοίκηση και Πολιτική Υγείας

Σκοπός του μαθήματος είναι να εφοδιάσει τους φοιτητές με εξειδικευμένες ικανότητες κατανόησης και ανάλυσης (α) θεματικών που σχετίζονται με την οικονομική επιστήμη, την αγορά υπηρεσιών υγείας και τον προσδιορισμό των αναγκών υγείας, (β) όρων και θεωρητικών προσεγγίσεων στο πεδίο των οικονομικών της υγείας, (γ) ζητημάτων που σχετίζονται με την κατανομή των πόρων υγείας με κοινωνικά και ανθρωπιστικά κριτήρια. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διερεύνηση και τις ιδιαιτερότητες της αγοράς (ζήτηση και προσφορά υπηρεσιών υγείας, ανάλυση αναγκών υγείας, χρήση υπηρεσιών υγείας) και τη συμβολή τους στη λήψη αποφάσεων και  τη διαμόρφωση πολιτικών υγείας.

Το μάθημα εισάγει τους σπουδαστές στις βασικές έννοιες της υγείας και των υπηρεσιών υγείας και προσδιορίζει και αναλύει τους επιμέρους παράγοντες που επηρεάζουν τις προτεραιότητες και τον προσανατολισμό της πολιτικής υγείας. Ειδικότερα, εξετάζονται: η σχέση αναγκών και υπηρεσιών υγείας,  τα υποδείγματα χρηματοδότησης, καθώς και η διεθνής και η ελληνική εμπειρία οργάνωσης και λειτουργίας των συστημάτων υγείας. Επίσης αναλύεται ο ρόλος των διεθνών οργανισμών και το υπερεθνικό πλαίσιο άσκησης πολιτικής υγείας καθώς και η προσέγγιση της «υγείας σε όλες τις πολιτικές», υπό το πρίσμα των πιέσεων που ασκούν φαινόμενα όπως η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση, οι δημογραφικές τάσεις καθώς και έκτακτες απειλές όπως π.χ. η πανδημική κρίση. Το μάθημα δομείται στις εξής διδακτικές ενότητες: 1) εννοιολογικοί προσδιορισμοί: υγεία, υπηρεσίες υγείας, πολιτική υγείας (θεμελιώδεις αρχές και διαδικασίες λήψης αποφάσεων), 2) παγκόσμια υγεία, διεθνείς οργανισμοί και διπλωματία της υγείας, 3) συστήματα υγείας και υποδείγματα οργάνωσης και χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας, 4) η πολιτική υγείας στην Ελλάδα: ανάλυση και αξιολόγηση του θεσμικού πλαισίου και της εξέλιξής του, 5) ασθενοκεντρικότητα και ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας.

Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στα βασικά στοιχεία διεθνούς δικαίου σε σχέση με το εθνικό δίκαιο καθώς επίσης στα κύρια χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου με έμφαση στους θεσμούς, τη λειτουργία, τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Εμφαση δίνεται στις διεθνείς πολιτικές υγείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι θεματικές επικεντρώνονται στην α) υγεία και το Δικαίωμα στην υγεία με ανάλυση των εννοιών και παρουσίαση  διεθνών συμβάσεων για την προστασία των σχετικών δικαιωμάτων, β) το Διεθνές Δίκαιο της Υγείας, γ) την  πολιτική υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση  και την ανάδειξη / σχολιασμό διεθνών πολιτικών υγείας και δ) την επίδραση της προστασίας της υγείας στις λοιπές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σχετικές υποθέσεις ενώπιον του ΔΕΕ.

Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών με τις μεθόδους επιστημονικής έρευνας έτσι ώστε να είναι σε θέση να συγγράφουν κάθε είδους ακαδημαϊκά κείμενα (πανεπιστημιακές εργασίες, διπλωματικές εργασίες, επιστημονικά άρθρα κ.λπ.). Ειδική έμφαση δίνεται σε στην ποσοτική και ποιοτική έρευνα στο χώρο της υγείας. Ειδικότερα οι θεματικές της ποσοτικής έρευνας περιλαμβάνουν δειγματοληψία και μέγεθος δείγματος, είδη μεταβλητών, τεχνικές περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής καθώς και εφαρμογής αυτών μέσω του στατιστικού λογισμικού SPSS. Ο στόχος των θεματικών των ποιοτικών μεθόδων κοινωνικής έρευνας είναι η παρουσίαση μια σειράς από σχετικά πρόσφατα ερευνητικά εγχειρήματα σε διαφορετικούς κλάδους των κοινωνικών επιστημών, από την ανθρωπογεωγραφία, την κοινωνιολογία και την κοινωνική ανθρωπολογία έως την πολιτική επιστήμη και την κοινωνική ψυχολογία. Περιλαμβάνει ζητήματα θεωρητικού και επιστημολογικού υπόβαθρου των ποιοτικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων, ζητήματα ερευνητικού αναστοχασμού, πολυμεθοδολογικών θεωρήσεων, εφαρμογής διαφορετικών ποιοτικών μεθόδων για τη συλλογή δεδομένων καθώς και θέματα ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων και χρήσης ειδικού λογισμικού για τον σκοπό αυτό.

Το μάθημα εισάγει τους συμμετέχοντες στους κανόνες που ρυθμίζουν την άσκηση της ιατρικής, με ειδική αναφορά στις βιοηθικές όψεις και τα διλήμματα που προκύπτουν στην ιατρική πράξη. Αντικείμενο του μαθήματος αποτελούν οι ειδικές ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας και η θεσμική τους λειτουργία στο πλαίσιο της σχέσης μεταξύ ιατρών και ασθενών. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη φύση και λειτουργία της ιατρικής δεοντολογίας, στα δικαιώματα των ασθενών, την ενημέρωση και την συναίνεση του ασθενούς και το ιατρικό απόρρητο. Ειδικότερα, μέσα από την ανάλυση παραδειγμάτων (case study), που προέρχονται από τις αποφάσεις των δικαστηρίων (νομολογία), ο φοιτητής θα έλθει σε επαφή με ηθικά διλήμματα και ηθικές παραμέτρους ζητημάτων της σύγχρονης δημόσιας υγείας (πχ τεχνητή γονιμοποίηση, υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, ευθανασία, δωρεά οργάνων, αυτοδιάθεση και ανήλικος ασθενής κ.α) και θα εξοικειωθεί με την κριτική προσέγγιση και διαχείρισή τους, στην βάση της αρχής της αναλογικότητας, εφαρμόζοντας βασικές αρχές δικαίου του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. Υπό αυτό το πρίσμα θα εξεταστούν και ζητήματα ιατρικού σφάλματος και ποινικής ευθύνης ιατρών, ζητήματα αυτοδιάθεσης ασθενούς, ζητήματα επαγγελματικής εχεμύθειας, αλλά και αμιγώς πρακτικά ζητήματα που ανακύπτουν και καλείται να διαχειριστεί ο επαγγελματίας υγείας στην καθημερινότητά του. Ειδική ενότητα αποτελεί και η προσέγγιση σε ζητήματα βιοηθικής και δικαίου της υγείας σχετιζόμενα με την ανηλικότητα.

To μάθημα έχει ως σκοπό να εισάγει τους φοιτητές σε ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνική και οικονομική διάσταση της παροχής υπηρεσιών υγείας και να αναδείξει το σημαντικό ρόλο που κατέχει το πεδίο της διοίκησης/ διαχείρισης στο συνεχές μεταβαλλόμενο περιβάλλον του συστήματος υγείας. Βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων σχετικά με την χρήση των εργαλείων της επιστήμης της διοίκησης τα οποία σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα της οικονομικής ανάλυσης, συμβάλλουν στη διαμόρφωση πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων. Ειδικότερα, οι θεματικές θα επικεντρωθούν στη διοίκηση ολικής ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας, στη στρατηγική διοίκηση και στα μοντέλα μεταρρύθμισης καθώς επίσης και στη διαχείριση αλλαγών. Στις εισηγήσεις χρησιμοποιούνται θεωρητικές, εμπειρικές, ποιοτικές και ποσοτικές προσεγγίσεις και επιχειρείται η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη στο πεδίο της διοίκησης των μονάδων υγείας, δίνοντας έμφαση στην ελληνική πραγματικότητα. Θα παρουσιαστούν μοντέλα διοίκησης, τεχνικές και Cases studies σε ειδικές θεματικές όπως στη διαχείριση κρίσεων, στη διοίκηση ολικής ποιότητας κα.

Το μάθημα παρέχει στους φοιτητές τις γνώσεις επί των βασικών αρχών της Δημόσιας Υγείας, της Επιδημιολογίας και της Αγωγής Υγείας. Αναλύονται οι έννοιες του επιπολασμού, των δεικτών επίπτωσης, της νοσηρότητας, της θνητότητας και της θνησιμότητας καθώς και των συγχυτικών παραγόντων σε μία επιδημιολογική μελέτη. Γίνεται αναφορά στην ποιότητα των επιδημιολογικών δεδομένων και των μελετών καθώς και στον τρόπο εφαρμογής αυτών σε πληθυσμιακή-κοινοτική βάση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις πολιτικές και τις καινοτόμες δράσεις οι οποίες εφαρμόζονται στο πεδίο της δημόσιας υγείας και της αγωγής υγείας καθώς και στο πεδίο των πολιτικών της ορθής διαχείρισης φαρμάκων και αντιβιοτικών. Επιπρόσθετα, παρέχει στους φοιτητές τις γνώσεις και τις δεξιότητες οι οποίες είναι αναγκαίες στην επιδημιολογική έρευνα, στην ερμηνεία των επιδημιολογικών δεδομένων, την αξιολόγηση της υγειονομικής φροντίδας και την εφαρμογή παρεμβάσεων πρόληψης. Δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές να αναλύσουν και να αξιολογήσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις στο πεδίο της δημόσιας υγείας και να αναπτύξουν μια κριτική προσέγγιση του συστήματος υγείας και των μοχλών πολιτικής που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας.

Σκοπός του μαθήματος είναι να εφοδιάσει τους φοιτητές με εξειδικευμένες ικανότητες κατανόησης και ανάλυσης (α) θεματικών που σχετίζονται με την κοινωνική και οικονομική διάσταση της υγείας και της φροντίδας υγείας,

(β) όρων και θεωρητικών προσεγγίσεων στο πεδίο των οικονομικών της υγείας και της κοινωνικο-οικονομικής αξιολόγησης (ΗΤΑ),

(γ) τα προβλήματα που σχετίζονται με την εφαρμογή της ΗΤΑ και το θεσμικό ρόλο που κατέχουν οι σχετικοί οργανισμοί διεθνώς. Παρουσιάζονται και σχολιάζονται μελέτες ως προς τον σκοπό και τη μεθοδολογία της έρευνας και αναλύονται τα αποτελέσματά τους αναφορικά με τη συμβολή τους στη λήψη αποφάσεων και  τη διαμόρφωση πολιτικών υγείας.

Το μάθημα μέσω αυτοτελών διαλέξεων εμβαθύνει σε εξειδικευμένα θέματα υγειονομικής πολιτικής και αναλύει τομεακές μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις στο σύστημα υγείας. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του μαθήματος, με την αξιοποίηση και ανάλυση ερευνητικών ευρημάτων, εξετάζονται: 1) η εγγραμματοσύνη και οι συμπεριφορές υγείας του πληθυσμού και οι παρεμβάσεις για την ενδυνάμωση του πολίτη-ασθενή στο σύστημα υγείας, 2) το ζήτημα της πρόσβασης και της διαχείρισης του ασθενή στο σύστημα υγείας, η προτυποποίηση αυτής και οι μεταρρυθμίσεις στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, 3) η δομή, οργάνωση και λειτουργία των συστημάτων υγείας στην Ελλάδα και διεθνώς και η ανάλυση συγκεκριμένων καλών πρακτικών, 4) το ζήτημα της χρηματοδότησης και της αποζημίωσης των φροντίδων υγείας, με έμφαση στις νέες τεχνολογίες και τις πιέσεις που ασκεί η σχετική έρευνα στους κοινωνικούς και οικογενειακούς προϋπολογισμούς και 5) οι απόψεις των πολιτών για τις μεταρρυθμίσεις υγείας, η θεσμική εμπιστοσύνη και το κοινωνικό κεφάλαιο.

Σκοπός του μαθήματος είναι η παροχή γνώσεων στους φοιτητές έτσι ώστε να κατανοήσουν το ευρύ πλαίσιο της οικονομικής διαχείρισης των μονάδων υγείας και τις ιδιαιτερότητες που διέπουν αυτές. Δίνεται έμφαση στα εργαλεία και τις τεχνικές της οικονομικής διαχείρισης των νοσοκομείων και των μονάδων παροχής φροντίδας υγείας γενικότερα, τα οποία συμβάλλουν στην επίτευξη της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας, τον έλεγχο των ενδογενών και εξωγενών προκλήσεων, την ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών  με παρεμβάσεις και επενδύσεις στα πλαίσια των δημοσιονομικών υποχρεώσεων. Οι διαλέξεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και τις εξελισσόμενες μεθόδους αποζημίωσης, τη λογιστική και διαχείριση εσόδων και χρεώσεων. Επίσης αναλύονται οι έννοιες και οι διαδικασίες σχετικά με την τιμολόγηση και κοστολόγηση των υπηρεσιών, την  χρονική αξία του χρήματος και τη χρηματοδότηση μεγάλων κεφαλαίων στην υγεία, την αξιοποίηση των συνολικών και ειδικότερα των οικονομικών δεδομένων στη λήψη αποφάσεων και τη συμβολή τους στην ορθολογική κατάρτιση και εκτέλεση των προϋπολογισμών,  την μέτρηση απόδοσης και την αξιολόγηση των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας.